ΤΡΙΑΝΤΑΤΡΙΑ ΚΑΙ ΤΡΙΑ ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ 1902-1950 (ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ, ΠΟΙΗΜΑΤΑ, ΚΛΠ.)

[...] Η δεύτερη επιστολή (Π 3), γραμμένη γαλλικά και υπογραμμένη από τον χαρτέμπορο Ερρίκο Αρώνη, απευθύνεται στον Σικελιανό και προφανώς προϋποθέτει προσωπική γνωριμία. Το μεγαλύτερο μέρος της αποτελείται από αντίγραφο επιστολής του Μεντές Μπεσαντσή, σημαντικού δημοσιογραφικού παράγοντα της Εβραϊκής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, που απευθύνεται στον εξάδελφο του Αρώνη με θέμα την σημασία και το πρόγραμμα της δημοσιογραφικής αποστολής του ποιητή. Θυμίζω πως ο Σικελιανός είχε επισκεφτεί τα Ιεροσόλυμα το 1921, αλλά για ιδιωτικούς πνευματικούς λόγους. Ιδιαίτερα αξιοσημείωτη είναι η πρώτη παράγραφος του Μπεσαντσή, που τονίζει ότι «η ανάμνηση του μεγάλου αυτού φιλοσημίτη, από τις σκοτεινές ημέρες του Κάμπελ, είναι πάντα παρούσα στις μνήμες μας» -σαφής αναφορά στο άρθρο που ο Σικελιανός είχε δημοσιέψει στο «Ελεύθερον Βήμα» της 6 Ιουλίου 1931, με αφορμή τα αντισημιτικά επεισόδια της Θεσσαλονίκης, που είχαν γίνει το έναυσμα για την μαζική αποδημία Ελληνοεβραίων στην παλαιστίνη. Αμφιβάλλω αν ο ποιητής έστειλε στον Μπεσαντσή το ερωτηματολόγιο που εκείνος του ζητούσε, γιατί στις 23 Απριλίου είχε ήδη αποφασίσει να αναβάλει το ταξίδι του. Ωστόσο το θέμα της στάσης του Σικελιανού, όχι απλώς απέναντι στον Σιωνισμό αλλά γενικότερα τον Ιουδαϊσμό, παραμένει ανοιχτό και απαιτεί διεξοδική μελέτη.

Συνολικά, αν κανένα από τα παραπάνω κείμενα δεν μεταβάλλει αισθητά την δημόσια εικόνα του ανθρώπου και του τεχνίτη Σικελιανού, όπως μας τα παρέδωσε ο ίδιος στον «Λυρικό Βίο» και στη «Θυμέλη», θαρρώ πως όλα μαζί φωτίζουν κάποιες όχι ασήμαντες πτυχές της δημιουργικής του ζωής, πνευματικούς δεσμούς και ψυχικές διακυμάνσεις. Αλλά κυρίως ζωντανεύουν, πιστεύω, στιγμές από την κυρίαρχη θέρμη και την αυθόρμητην ευγένεια που χαρακτήριζαν τον ποιητή ακόμα και στις πιο καθημερινές εκδηλώσεις και πράξεις του, χαρίζοντας, σε όσους αξιώθηκαν να τον γνωρίσουν από κοντά, μια πρόγευση αθανασίας.

Βυζίτσα Πηλίου

23 Αυγούστου 1981

Γ. Π. ΣΑΒΒΙΔΗΣ

(Από τον πρόλογο του επιμελητή)